Interneteko arazoak

      Aurreko Internet bidezko fraudeei buruzko sarrerak laburbiltzen baditugu ondorio batzuk atera ahalko ditugu. Hasteko jakin behar dugu teknologiaren kontua asko eboluzionatzen ari dela, baina horrek ez du esan nahi seguruagoa bihurtzen ari denik.

      Gaur egun ohikoa da gizarte sare anitz edukitzea, beraz aholkua da kontu handiarekin ibiltzea bertara igotzen diren argazki eta informazio pertsonalarekin. Zuk ezabatu arren sarean betirako geratzen da, ez da bertatik ezabatzen.

      Ez gara fidatu behar heltzen zaizkigun mezu guztiez beti dudan jarri behar ditugu, erakargarriagoak izan mezuak duda gehiago sortu behar zaigu. Beste alde batetik oso garrantzitsua izango da, ordenagailua gehienbat ondo babestuta egotea, antibirusa instalatuta edukitzea eta oso garrantzitsua eguneratuta egotea.

      Beste gauza bat asko egiten duguna da ordenagailuak berak idatzitako mezuak ez ditugula irakurtzen eta onartzen ditugu, jakin gabe zehazki zer gauden onartzen. Arazoa etortzen da programa horrekin arazo bat daukagunean, baina legearen aurrean ezin dugu ezer egin guk aurretik baldintzak onartu ditugulako.

Neguko Internet bidezko iruzurrak

      Neguko oporrak hurbil daudela, egokia ikusi dut oraingoan gabonetan egoten diren iruzurrei buruz hitz egitea. Gabonetan ugaritzen diren hiru fraude motei buruz hitz egingo dut; “smishing”, “charity spam” eta “spam lottery”.

      Smishing-a zerbitzu edo aktibitate desberdinen inguruko SMS batean oinarritzen da, engainatzeko helburuarekin. Hauek izaten dira zerbitzu ohikoenak; 1000 SMS dohainik, erosketaren baten deskontua … eta hauek lortzeko normalean zenbaki batera deitu behar da gehienetan 806 hasten dena.

      Hurrengo mota “charity spam” da, hau solidaritatearekin erlazionatuta dago. Email batean oinarritzen da eta bere helburua herritarra hunkitzea eta dohain bat ematea da. Horretarako norbait bere hurbileko pertsona baten gaixotasuna edo absentziaren ondoriozko mina transmititzen digu edo galdutako kausa baten borroka edo babes gabeko talde baten defentsa eskatzen dute.

      Azkenik “spam lottery” mota dago, honek jakinarazten dio erabiltzaileari kopuru garrantzitsuko sariarekin sarituta izan dela. Egunero munduko milaka pertsonei bidaltzen zaien email bat da, desilusioa eta nahastea sortuz engainatuta izan den herritarrari.

"Spyware"

      Sarrera honetan spyware-ari buruz hitz egingo dut. Hau behin ordenagailuan sartuta erabiltzailearen informazio pertsonalaren segimendu bat egiten duen softwarea da eta hirugarren bateri pasatzen dio, publizitaterako gehienbat. Spywarea  beste programa batekin joaten da gehienetan, adware (publizitatearen softwarea).

      Spywarea normalean informazio pertsonala, ordainketen informazioa, bisitatutako web orrien url…biltzen ditu. Spywarea ez da ilegala aurretik esandako programa laguntzailea instalatuko dela abisatzen digutelako, baina gehienek ez dugu irakurtzen eta guztia onartzen dugu aurrera egiteko.

      Hauek dira spywareak sortzen dituen ondorioak:

·         Internetera sartzean etengabe leihoak agertzen dira.

·         Orrietan publizitatea agertzea agertu behar ez den lekuetan.

·         Hasierako orria aldatzen du eta erreminta barra berriak nabigatzailean agertzen dira.

·         Interneteko konexioa eta ordenagailuaren funtzionamendua geldotzen da.

"Troyano"ak

      Oraingoan “troyano”ei buruz hitz egingo dut, programa hauek makinaren kontrola eskuratzen dute, baina bere funtzionamendua aldatu gabe bertan dagoela ez nabarmentzeko. Hau egiten dute informazioa lapurtu ahal izateko edo beste delitu batzuk burutzeko. Informazioaren lapurretan adibidez, bankura konektatzean teklatuaren ukaldiak detektatzen ditu, informazioa eta kontrola eskuratzen. Beste delituen artean spam bidaltzea, birusak zabaltzea edo atake handiak egitea erabiltzaileetara egongo ziren.

      INTECOren arabera, Instituto Nacional de Tecnologías de la Comunicación, programa hauen presentzia handitu egin da 2008tik.

      Troyanoak sortu ziren ahalik eta kalte gehiago egiteko kutsatuta dagoen sistemari, hasieran baten troyanoak ez ziren haien kabuz zabaltzen. Orain, berriz, Interneteko tendentziaren ondorioz “ciberdelincuente”ek aukera ona ikusi dute bankuko datuak, erabiltzaileen izenak eta pasahitzak, informazio pertsonala… lapurtzeko. Horregatik haien funtzionamendua eboluzionatu egin du eta orain kaltegarriagoa eta arrisktsuak bihurtu dira.

"Gusano"ak

      Aste honetan Interneteko “gusanoei” buruz hitz egingo dut. Aurreko sarreran esan nuen bezala kaltetzeko software mota bat da, “malware” programak dira eta normalean korreo elektroniko bati atxikituta egoten dira artxibo edo lotura bezala. Birus honek ez du beste software edo hardware baten laguntza zabaltzeko.

      “Gusano” hauen funtzionamendua ondorengoa da: Korreo elektronikoko kontaktuetan sartzen da eta bakoitzari zure partez mezu bat bidaltzen dute, horrela zure kontaktuak zabaldu egingo dute esagun baten mezua delako eta horrela bere ordenagailua kutsatuta geratuko da.

      Hauek internet bidezko fraudeak ahalbidetzen dute eta haien hedapen abiadura izugarria da eta askotan pasatu ahal da Interneteko erabiltzaile bati konektatzea eta beste mota bateko software kaltegarri bat deskargatzea. Horrela elkartzen da “gusanoen” hedatzeko abiadura eta beste softwaren arriskuarekin.

Ingenieria sozialeko sistemak eta software kaltegarriak

     

      Aste honetan internet bidezko fraudeekin jarraitzeko, ingeniaria sozialeko sistema edo software gaiztoei buruz hitz egingo dut. Gaur egun oraindik birus informatikoak ugariak dira,  sistema informatikoak gehiago edo gutxiago kaltetzen dutenak. Baina benetan ugaritzen dauden sistemak aurretik aipatutakoak dira, hauek informazioa lapurtzen dute edo ordenagailua kontrolatzera heldu ahal dira.

      Aurreko sarrera batean honetariko bati buruz hitz egin nuen, phishinga. Beraz, zenbait sarreretan beste motatako sistemak aipatu eta azalduko ditut; “gusanos, troyanos, spyware”.

      Orokorrean sistema guztiek helburu bera daukate, sistema informatikoa kaltetzea, horregatik aholku batzuk jarraitu behar dira kaltea ekiditeko edo kaltea txikiagoa egiteko:

·         Antibirusa instalatzea eta eguneratuta mantentzea. Internet bidezko fraudeei buruzko ikerketako datuen arabera, %34,7k soilik zeukaten fraudeen kontrako sistemaren bat instalatuta.

·         Gomendagarria da online bidezko antibirus bat erabiltzea bigarren iritzi bat eduki ahal izateko.

·         Antiespia software eta “cortafuegos”  bat instalatzea.

·          Pasahitza seguruak erabiltzea eta noizean behin aldatzea.

·         Informazio pertsonala mugatzea.

·         Kontu korronteko mugimenduak zaintzea.

·         Ordenagailu publiko bat edo zabalik dagoen wifi bat erabiltzean, ez egin Internet bidezko gestioak.

AEECF

      Aste honetan fraudeekin jarraitzeko elkarte bati buruz hitz egingo dut, AEECF, Asociación Española de Empresas contra el fraude.

      Elkarte hau 2014ean sortu zen iruzurren aurkako entitateei laguntzeko, esfortzuak handitzeko, hauen ondorioz galera garrantzitsuak jasan duten enpresa eta kontsumitzaileak laguntzeko.

      Elkarte hau, elkarte guztiak bezala irabaz asmorik gabekoa da eta bere helburua, Europako eremuko beste herri batzuetan bezala, lankidetza-plataforma kolaboratzaile bat ezartzea iruzurren aurkako sistema espainiar bat koordinatzeko bere bazkideentzako.

Elkarte honen arabera iruzur mota hauek daude:

• ·         Eskaera iruzurra
• ·         Identitate iruzurra
• ·         “Bust out” iruzurra
• ·         Eskaera anizkoitzen eskaera
• ·         Sleeper fraud
• ·         Fresh air invoicing fraud
• ·         Cross firing
• ·         Internet bidezko iruzurra

Hauen guztien artean AEECFren ustez arruntenak, identitate iruzurrak, eskaera iruzurrak eta internet bidezko iruzurrak dira.

      *Identitate iruzurrak; iruzurgilea hirugarren batengatik pasatzen da etekin pertsonala lortu ahal izateko.

      *Eskaera iruzurrak; iruzur mota hau lehenengo pertsonakoa edo hirugarrenekoa izan ahal da. Lehenengo pertsonakoa, iruzurgileak datuak aldatzen ditu entitate bat engainatzeko eta hirugarren pertsonako iruzurrak bereganatzen du phisinga, itxurazko identitateak eta legez kanpo jarduten duten organizazioak.

      *Internet bidezko iruzurrei buruz aurreko sarreretan idatzi dut, gehiago jakin nahi baldin baduzue bertan daukazue.

Fundazioak

Sarrera honetan nire herriko, Zornotzako, fundazioa bati buruz hitz egingo dut.

      Zornotzako udaletxeak bi fundazio sortu zituen alde batetik euskara fundazioa eta beste alde batetik kirol fundazioa. Euskara fundazioa, Zornotzako Kultura eta Euskera Herri Fundazioa zeukan izena eta bertan euskaltegia, zelaieta, musika eskola eta zornotzako aretoa zeuden. Kirol fundazioa, aldiz, Zornotzako Kirol Herri Fundazioa zeukan izena eta bertan kiroldegia, ixerbekoa, gane kiroldegia eta auzoetako frontoiak zeuden. Baina, gaur egun biak elkartuta daude fundazio bakar bat osatuz, Ametx Erakunde Autonomoa.

      Fundazio honen presidentea udalaren kultura zinegotzia izango da eta zuzendaritza batzordean alderdien ordezkariak egongo dira.

      Fundazioa hau aztertzeko bere zati txiki bat hartzea erabaki dut, udal liburutegia, bertan lau langile daude, arduradun bat eta hiru laguntzaile.

      

      Udal liburutegiak hiru diru iturri desberdin ditu; Ametx Erakunde Autonomotik dagokion zatia, diru laguntzak eta ordainketak.

      Ametx Erakunde Autonomoak aurrekontuak egiten ditu edukiko dituzten gastuena, udalari proposatu eta plenoan onartzen da, azken urte honetan udalak 5.613.646€ eman dizkio fundazio honi, eta fundazioak liburutegiari, 212.353€.

      Diru laguntzak eusko jaurlaritzak ematen ditu, urriaren 26ko 11/2007 legearen arabera eta hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura sailak egindako apirilaren 9ko 193/2013 dekretuaren arabera. Hiru sail desberdinetan banatzen dira, funtsezko gauzetarako diru laguntzak (liburuak, CDak…) honegatik gutxi gora behera 8.000€ko laguntza jasotzen du beti kontuan hartuta bikoitza gastatu behar izan duela. Diru laguntzak irakurketa suspertzeko ekintzetarako ematen dira ere (ipuin kontalariak, irakurle klubak) eta honetarako 2.500€ eskuratzen du liburutegiak eta azkenik teknologia berrietan gastatutako %90 ematen zaio.

      Amaitzeko hirugarren diru iturria ordainketak dira, hau da, liburutegiak hizkuntza klaseak ematen ditu eta hiruhilero 10€ ordaindu behar dira bertara joan ahal izateko.

      Eskuratutako diru guztia hiru gauzetarako erabiltzen dira, langileen soldatarako, gastuetarako (liburuak, ekintzak…) eta inbertsioak egiteko.

ELKARTE BATEN ESTATUTUA.

1.artikulua
1.1 Irabazi asmorik gabeko 2015eko urriaren 23an eratutako elkarte honen izena Sorginola da

2.artikulua
2.1Indarkeria sexistaren biktimentzako sortutako elkartea da. Laguntza ekonomiko, psikiologiko eta juridikoa eskaintzen da, inolako oradainketarik egin gabe.

3.artikulua
3.1Sorginola elkaretaren residentzia Durangon dago, hala ere ekintza desberdinak Euskal Autonomi Erkidegoko lurralde desberdineko herrialdeetan egongo dira.

4.artikulua
4.1Indarkeri sexistaren biktiman Euskal HErriko zazpi lurraldeetan izango dute erresidentzia eta lurralde bakoitzeko legedia izango da kontuan.

Iraupena eta izaera demokratikoa

5.artikulua
5.1 Elkartearen iraunpena behin betiko izango da.

Bigarren kapitulua. Gobernu eta administrazio organoak.

6.artikulua
6.1 Elkarte honetan presidente bat dago, Pepita Juana anderea, honek azkeneneko erabakiak hartuko ditu, baina erabakiak eta ideiak partaide guztien artean emango dira.

Batzar Nagusia

7.artikulua
7.1Batzar Nagusiaren eskumeneko erabakiak hauek izango dira:
7.1.1 Arlo bakoitzean zenbat diru inbertituko den (psikologian, juridikoan, diru laguntzetan…)
7.1.2 Ze ekintza burutuko diren biktimak laguntzeko (talde ekintzak, banakakoak).
7.1.3 Ze ekintza, tailer burutuko diren dirua lortzeko.

8.artikulua
9.artikulua
10.artikulua (8,9 eta 10 artikuluak batera doaz)
10.1 Batzar nagusia ohiko eta ezohiko bileretan bilduko da. Ohiko bilera bat egingo da hilabete guztien amaieran, balantze bat egiteko hilabete horretan gauzatu diren ekintzei buruz eta proposamenak egiteko. Ez ohiko bilerak, aldiz, bi izango dira, urte hasieran urteko programazioa egiteko eta beste bat urte amaieran egingo da urteko balantze orokor bat ateratzeko. Urte hasierakoa ere balio izango du urteko aurrekontua onartzeko.

Zuzendaritza-Batzordea

11.artikulua
11.1 Batzar Nagusi honen zuzendaritza batzordean parte hartuko dute honako hauek:
11.1.1 Batzar Nagusiaren presidentea
11.1.2 Elkartearen bileretako partaide batzuk (elkartearen barruan beraien ideiak eta erabakiak kontuan hartzen direlako).

12.artikulua
12.1 Presidentearen kargua 2 urtez matenduko da, gero bozkaketa egingo da berria aukeratzeko.
12.2 Partaideak, berriz, urtero aldatzen joango dira guztiak parte hartu ahal izateko.

13.artikulua
13.1 Zuzendaritza Batzordeko kideek ustelkeriagatik edo ezarri diren arauak ez errespetatzeagaitik utzi beharko dute kargua.

14.artikulua
14.1 Zuzendaritza Batzordearen eginkizunak elkarte honetan honako hauek izango dira:
14.1.1 Talde ekintzak antolatu.
14.1.2 Elkartearen aurrekontua antolatzea.
14.1.3 Ze ekintza burutuko dira dirua lortzeko.
14.1.4 Sesio psikologikoak antolatu.

Pertsona bakarreko organoak.

15.artikulua
15.1 Zuzendaritza Batzordearen edo Batzar Nagusiaren presidenteak, azkeneko erabakiak hartu beharko ditu eta bere presidenteordea, idazkaria eta diruzaina nortzuk izango diren aukeratu ahal ditu.

Hirugarren Kapitulua. Bazkideak: onartzeko prozedurak eta motak.

Bazkideen eskubideak eta betebeharrak.

16.artikulua
16.1 Bazkideen eskubideak honako hauek izango dira:
16.1.1 Nahi dituzten sesio eta egindako ekintzetara presentatu daitezke.
16.1.2 Psikologoekin orientazio klaseak edo errekuperazio klaseak eskatzea taldeka nahiz bakarka.
16.1.3 Abokatu egoki eta profesionala edukitzea.
16.1.4 Elkarteak proposatutako ekintzetan, tailerretan parte hartzea, antolaketan edo ekintzetan bertan.

17.artikulua
17.1 Bazkideek betebehar batzuk edukiko dituzte; proposamenak ematea, ekintzetan parte hartzea(antolakuntzan edo monitore bezala) eta presidentearen aukeraketan parte hartzea.

Elkartearen ondarea eta aurrekontu-araubidea.

18.artikulua
18.1 Elkarteak baliabide ekonomiko hauek aurreikusten ditu:
18.1.1 Norbanako edota enpresek egiten duten dohaintzak.
18.1.2 Euskal Herriko zazpi lurraldeetako foru aldundiak, parlamentuak ematen dituen diru-laguntzak.
18.1.3 Merchandaising-tik ateratuko dirua.

Estatutuen aldaketa.

19.artikulua
19.1 Estatutuen aldaketa bat egoteko proposamen bat egon behar da eta batzar nagusiaren kideen %70 babestu beharko du proposamen hori. 

20.artikulua 20.1 Elkartea desegiteko arrazoia bere jarduera desagertzea izango da, hau da, kide gabe geratzea, ekintza eta jarduerarik ez egitea edota sortu den helburua guztiz lortu bada. Elkartearen beharra ez dagonean guztiz desagertuko da.

Hacker

      

        Internet bidezko iruzurrekin jarraitzen, oraingoan “hacker”ei buruz hitz egingo dut, hauek baitira iruzur hauen oinarria nagusia.

        “Hacker”ak teknologian adituak dira, gehienetan informatikan, eta asmo onez edo txarrez produktu edo gailu batean aldaketa teknikoak egiten aritzen dira.  Hitz hau neologismo eta anglizismo bat da, jatorria ingelesean dauka, “hack” aditzetik dator hau da ebaki, aldatu esan nahi du.

        Termino hau gehienbat ezagutzen da informatika eta web-en arloan, baina “hacker” bat hainbat esparru teknologikoetan egon ahal da, mugikorretan edo ikus-entzunezko erreprodukziozko gailuetan.

        Hainbat motatako “hacker”ak existitzen dira, baina orokorrean bi talde handi daude; alde batetik haien ezagutzak arazoak konpotzeko, sistema berriak sortzeko… erabiltzen dituztenak daude “hackers blancos” moduan ezagutzen direnak eta beste alde batetik “hackers negros” daude, hauek sistemetan asmo txarrez sartzen dira, gehien bat asetze ekonomiko edo pertsonalarengaitik. Hauen ekintza sistema pribatuetan bortizki eta ilegalki sartzen, informazioa lapurtzen eta sistemaz jabetzen datza.

Cookie

      Aste honetan “cookie”ei buruz hitz egingo dut, "cookie"n funtzioa oso baliagarria izaten delako internet bidezko iruzurrak gauzatzeko. Internetera sartzean bai mugikorra erabiliz edo ordenagailua edo edozein aparatu elektroniko, leiho bat agertzen zaigu “cookie” ei buruz, ea gorde nahi ditugun ahala ez. Baina zer dira “cookie”ak?

      “Cookie”ak web guztietan daude eta orri batera sartzean onartzen badituzu informazioa bidaltzen du zure nabigatzailera. Informazio honekin lortu nahi dena interneten zaudenean gauzak arinago egitean, “cookie”ei esker, nabigatzaileak jakingo du non sartu zaren, zertan duzun interesa eta horrela leku horiek gomendatuko dizu arinago.

      Bi motatako “cookie”ak daude, jatorrizkoak eta hirugarrenenak. Jatorrizkoak lagungarriak izango dira nabigatzaileak hainbat informazio gogoratzeko, adibidez: erabiltzailea, zure lehentasunak, interneteko jokoetan zure puntuazioa altuenak … Hirugarrenenak, berriz, bisitatzen ari zaren orritik kanpo sortu dira, mota hauetako “cookie”ak eginak daude zure intereseko iragarkiak erakutsi ahal izateko.

      Interneten nabigatzen ari zarenean, badago aukera bat pribatasunez egiteko, horrela sartzen zaren orriak ez dira historialean agertzen eta ez da informaziorik gordetzen, ezta “cookie”ak printzipioz. Baina, izan ahal da nabigatzen egon zareneko bitarteko cookie”ak hirugarrenetara bidaltzea.

      Gaur egun ohikoa da hauen oharra agertzea edozein web orritan sartzean, hau gertatzen da pasadan urtean atera zelako hauei buruzko lege bat. Abisu hauei esker aukera ematen diete erabiltzaileei erabakitzeko “cookie”ak bildu nahi badituzten ahal ez.

Phishing

       Iruzur informatikoekin batera gaur egun hitz bat asko entzun ari da, “phising”-a. Baina, zer da hau? Zelan ahal gara horretaz babestu??

      

       Phishing-a iruzur mota bat da, pasahitzen, bankuko klabeen, txarteleko zenbakien etab. lapurretan oinarritzen dena, gero iruzurretarako erabiliko direnak. Datu hauek erabiltzaileak ematen ditu pentsatuz ematen ari den informazioa enpresa edo erakunde publiko batentzat direla. Hau gertatu ahal da mezu bat mugikorrean jasotzean, dei bat, erakunde baten web faltsuan edo ohikoena korreo elektroniko baten bidez.

      Esan dudan bezala biderik arruntena korreo elektronikoa da, normalean mota hauetakoak izaten dira:

-Arazo teknikoak

-Seguritatea handitzea, aholkuak

-Produktu berrien iragarkiak

-Opari edo sariak

-Enplegu eskaintza faltsuak

       Poliziak horrelako iruzur baten aurrean, ikusi behar dute hartutako pertsona engainatua izan baden edo ez, haiek emandako datu guztiekin beste iruzur bat egin delako. Tribunal asko “ignorancia deliberada” dela esaten dute, hau da, delituzko jardueran parte hartzen ari denik jakin nahi ez izatearen gertaera nahikoa dela delituko laguntzailea bezala bitartekaria kondenatzeko. Tribunalak pentsatzen du ikusten baduzu lan gutxi egiteagatik diru asko emango dizutela,susmatu behar duzu eta ondorioz, iruzur horretatik kanpo geratu.

Lapurtutako produktuen salmenta

      Gaur egun oso ohikoa da hainbat erosketa internet bidez egitea; arropak, gailu elektronikoak … horretarako interneten orrialde desberdinak daude, ezagunenak “ebay” eta “amazon” dira. Normalean jendea ezagunetara joaten da, baina badaude askoz ere orrialde gehiago,  jendeak gero eta gehiago erabiltzen dituena prezio kontuagatik.

      Iruzurraren gaia jarraituz eta honekin erlazionatuta, badago iruzur bat ugariagoa izaten hasi dena, lapurtutako produktuak internet bidez saltzea. Denuntzia ugari egon dira gai honen inguruan, lapurrak etxeetan sartzen dira baliozko objektuak lapurtzen dituzte eta gero interneten edo “Cash Converters”-en antzeko dendetan saltzen dituzte.

      Kode zibilean badago artikulu bat hau batzen duena, 464. artikulua zehazki. Artikulu honek esaten du lapurtua izan dena badaukala eskubidea bere ondasuna eskatzeko, baina produktua daukana asmo onean eta salmenta publikoan erosi badu, honi dirua itzuli behar zaio produktu horren truke.

      “Ebay”k adibidez badauka politika bat lapurtutako produktuen salmentaren aurrean, beraz webgune honetan erosi duzuna lapurtutakoa izan dela uste baduzu autoritatearekin kontaktuan jartzea esaten dizute eta hauei “ebay”rekin kontaktuan jartzea eskatu, poliziari ahal den eta informazio guztia eman behar zaio, iragarkian agertzen den informazio guztia.

Internet bidezko iruzurrak

      Lehenengo sarreran esan nuen bezala fraude eta iruzurrei buruz hitz egingo , beraz hasteko garrantzitsua da iruzur bat zer den jakitea;

Iruzurra, norbaiten onurarako egiten den engainua da, ohikoena dirua lapurtzea da honen helburua. Engainu hau legearekin zigortuta dago eta hainbat motatakoa izan ahal da; fiskala, informatikoa, zientziakoa...

      Gaurkoan internet bidezko iruzurrei buruz hitz egingo dut, uste dudalako iruzurren artean ohikoena dela. Iruzur hau teknologia berriekin agertu da eta adin esparru zabalari eragin dio, gaur egun ia mundu guztiak mugikorra edo ordenagailua erabiltzen duelako bere egunerokotasunean.

      Iruzur hau Ertzaintzaren arabera urteetan zehar handitu egin da, 2012an iruzurren gainean jasotako salaketetatik %45 internet bidezkoak ziren eta 2013an %61ekoa. Iruzur hauek, mugikor edo posta elektronikora mezu bat bidaliz edo enpresa baten deia jasoz hasten dira. Gehienetan iruzur hauen jatorria atzerrian dago, orduan zailago izaten da poliziarentzat kasu hauek ikertzea. Hori horrela izanda, Ertzaintzak aholku batzuk ematen ditu; pasahitzak inori ez esatea, gailu informatikoak ondo babestea …

      2013an iruzurrei aurre egiteko proiektu bat sortu zen, Valentziako Unibertsitateko ikertzaile batzuk sortu zuten Australiako, Amerikako eta Europako hamaika herrialdeen babesarekin batera. Red NAC (Network Access Control) du izena eta interes ekonomikoak babesteko helburuarekin eta hainbat ikertzaileen eta zuzenbidean adituak direnen ezagutzekin sortu zen proiektua.

      Proiektu hau oso erabilia izan da gehien bat irakaskuntzan eta osasun zerbitzuetan, haien webean etengabe jendea sartu eta irten ibiltzen delako. NACek egiten duena da erabiltzaile hauek era seguruan ibiltzea, horretarako baldintza batzuk bete behar dituzte web hauetara sartu ahal izateko. Honen helburua, aurretik kutsatuta dauden erabiltzaileak bertara segurtasun osoz sartu ahal izatea da, hau kutsatu gabe.


Bibliografia:

http://es.thefreedictionary.com/fraude

http://www1.euskadi.net/Harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=iruzur

Zer pasatzen da seinalatutako abiaduraren azpitik joanez gero?

      Errepideetan zein abiaduratan joan behar garen esaten diguten hainbat seinale daude. Badakigu kopuru hori pasatzean isuna edukiko dugula, baino zenbaki horretatik behera gidatzea ere debekatuta dago, arrazoituta ez badago. Autopistetan adibidez ezin da 60 km/h baino astiroago joan eta gainontzeko errepideetan, berriz, seinalatuta dagoen kopuruaren erdia baino astiroago.

      Guzti hau RGCko (Reglamento General de Circulación) 49.1 artikuluan idatzita dago eta bere isuna ez da zehatza, baina 120€ eta 150€ artean dagoela esan dezakegu.